Petycje
Z początkiem
września 2015 zaczęły obowiązywać przepisy ustawy o petycjach. W toku prac nad
nią podkreślano znaczenie ustawy dla rozwoju demokracji bezpośredniej i
zwiększenia aktywności obywatelskiej.
Po co wprowadzono takie rozwiązanie dla
obywateli? W petycji można domagać się zmiany prawa, podjęcia rozstrzygnięcia
lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu ją wnoszącego. Trzeba
przyznać, że w niektórych okolicznościach mądre korzystanie z tego instrumentu
w stosunku do władz może faktycznie wzmocnić udział mieszkańców i organizacji
pozarządowych w kształtowaniu prawa i polityk lokalnej. Należy przy tym pamiętać, że nie jest to narzędzie demokracji
bezpośredniej sensu stricto, a raczej metoda służąca do inspirowania władz do
podjęcia określonych decyzji. Jako pierwszy element z otwartego katalogu
działań będących przedmiotem petycji wskazano zmiany przepisów prawa. Jest to
szczególnie istotna wiadomość dla tych, którzy mieszkają w miejscowościach,
gdzie nie funkcjonuje obywatelska inicjatywa uchwałodawcza. Również i tam,
gdzie mieszkańcy mogą wnosić swoje projekty pod obrady rady samorządu
terytorialnego procedura składania petycji wydaje się bardziej przyjazna,
łatwiejsza, a przede wszystkim nie jest uzależniona od liczby złożonych podpisów.
Należy zwrócić uwagę na jeszcze jeden pozytywny aspekt przyjęcia ustawy. Chodzi
mianowicie o to, że wreszcie pojawił się tryb rozpatrywania takich pism, które
tylko potocznie określano jako petycje. Jest szansa, że przy obecnych
regulacjach nie wpadną one w urzędniczą próżnię, co gwarantuje m.in. wymóg
publikacji na stronie internetowej adresata skanu złożonej petycji oraz zestawienia uwzględniającego sposób jej
załatwienia.
Jak wygląda w
szczegółach procedura składania i rozpatrywania petycji? O tym, czy pismo jest
petycją, decyduje jego treść, a nie forma. Wnoszący petycję może żądać podjęcia
określonej decyzji lub wskazać akt prawa, o którego zmianę mu chodzi. Podaje
także treść petycji i jej uzasadnienie. Aby petycja przyniosła jak najlepszy
skutek, warto umieścić w niej liczne argumenty przemawiające za poparciem
zawartego w niej postulatu. Petycje mogą składać: obywatel lub grupa obywateli,
organizacje pozarządowe, przedsiębiorcy, stowarzyszenia, fundacje. Można to zrobić w interesie: publicznym, czyli
wszystkich obywateli, podmiotu wnoszącego petycję, czyli własnym, innego
podmiotu, czyli np. sąsiada lub znajomego, ale za jego pisemną zgodą. Petycje
można kierować do wszystkich organów władzy publicznej, np. Sejmu i Senatu,
premiera, ministra, rady gminy czy powiatu, wójta, burmistrza lub marszałka
województwa, organizacji lub instytucji społecznych wykonującej zadania
publiczne. Petycję można złożyć w formie
listownej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Prawidłowo złożona
petycja powinna zawierać: a) oznaczenie podmiotu wnoszącego petycję; jeżeli
podmiotem wnoszącym petycję jest grupa podmiotów, w petycji należy wskazać
oznaczenie każdego z tych podmiotów oraz osobę reprezentującą podmiot wnoszący
petycję; b)wskazanie miejsca zamieszkania albo siedziby podmiotu wnoszącego
petycję i adresu do korespondencji – w wypadku petycji indywidualnych to imię i
nazwisko, miejscowość z kodem pocztowym, ulica z numerem domu i lokalu; w
wypadku petycji zbiorowych, np. w imieniu organizacji, stowarzyszenia lub grupy
osób, to nazwa każdego z tych podmiotów i dane osoby je reprezentującej, a
także adres zamieszkania lub siedziby każdego z tych podmiotów; c)wskazanie
adresata petycji; d)określenie przedmiotu petycji. Anonimy nie są rozpatrywane.
Petycja musi być podpisana.
Adresat
petycji zamieszcza na stronie internetowej informację zawierającą skan petycji,
datę jej złożenia i – po wyrażeniu zgody – imię i nazwisko albo nazwę autora
petycji. Petycja powinna być rozpatrzona
bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia jej złożenia.
Adresat ma obowiązek poinformować autora petycji – listownie albo za pomocą
środków komunikacji elektronicznej – o sposobie jej rozpatrzenia i o
uzasadnieniu. Jeśli petycja została złożona w sprawie dotyczącej petycji już
rozpatrzonej przez danego adresata, a w petycji nie powołano się na nowe fakty
lub dowody, adresat może pozostawić tę petycję bez rozpatrzenia. Musi o tym
niezwłocznie poinformować wnoszącego petycję. Co roku, do 30 czerwca, adresat
petycji umieszcza na swojej stronie internetowej lub stronie internetowej
urzędu go obsługującego zbiorczą informację o petycjach rozpatrzonych w roku
poprzednim.
Można mieć
nadzieje, że każda rozpatrzona i załatwiona petycja będzie wzmacniała zaufanie
obywateli do państwa i wpłynie na rozwój społecznej aktywności. Obywatele
zyskali większą możliwość wpływania na
sprawy publiczne które dzieją się w ich otoczeniu.
Jan
Puzio
Autor artykułu jest radnym Gminy Ranizów
